Ik zeg iets en ik doe het
Ik heb tijd nodig om me over een onderwerp een mening te vormen. Daarom mijd ik actuele discussies over literatuur uit vrees stommiteiten uit te kramen. In 2015 wil ik die gêne overboord gooien. (...) So what als ik er soms eens verschrikkelijk naast zit?
Een week geleden gooide ik bovenstaand statement op mijn blog. Gisteren wilde ik de daad bij het woord voegen: dit blogbericht moest er een worden over een actuele discussie over literatuur. Rond het middaguur surfte ik naar drie grote Belgische nieuwssites op zoek naar inspiratie. De artikels die van dichtbij of (meestal van zeer) ver met literatuur te maken hadden, kon ik op één hand tellen. En dan had ik nog vingers over.
De barbaren van Barrico
Terwijl ik de schamele verzameling literair nieuws las, dacht ik aan de essaybundel De barbaren van Alessandro Baricco. Daarin betoogt hij dat de moderne (culturele) barbaar oppervlakkigheid verkiest boven diepgang. De barbaar surft op de golven van de zee, maar doet niet aan diepzeeduiken. De ene golf duwt hem naar de volgende golf; de ene ervaring duwt hem naar de volgende. Een celebrity (bijvoorbeeld Lena Dunham) duwt hem naar een programma (Girls), vervolgens naar een website (twitter.com/lenadunham) en een boek (Not that kind of girl).
Grmbl, ik ben een grote fan van diepgang en (oeverloos) literair gediscussieer.
Aangezien ik nog niet zo gek lang geleden de dertig passeerde, hoed ik er mij voor nu reeds als een oude zeur te klinken. Toch krijg ik warempel goesting een oud leerkracht van mij te citeren: 'Zo gaat het niet lukken!'
Ik zou kunnen zeggen dat ik meer literatuur op de voorpagina van bladen en kranten wil. Ik zou kunnen zeggen dat het jammer is dat literair nieuws naar nichewebsites wordt verdreven. Daar wordt het alleen gevonden door mensen die er bewust naar zoeken. Fictie staat midden in het leven. Nieuws over fictie staat aan de rand. Tenzij de auteur controverse wekt of een streepje lifestyle uit zijn boek puurt.
In plaats van boeken te schrijven, gaan we allemaal koken of ons huis inrichten. Lijkt je dat wat?
We gingen dus niet zeuren
Juist ja.
Ik begin opnieuw.
Een zinnetje Julian Barnes om me tot bedaren te brengen:
De beste fictie verschaft zelden antwoorden, maar weet de vragen bijzonder goed te formuleren.
Een citaat uit Uit het raam, zijn bundeling essays over literatuur. In 2015 verschijnt er nieuw werk van onder andere Jamal Ouariachi, Annelies Verbeke, Peter Verhelst, Kazuo Ishiguro, Yves Petry, Ali Smith en Miranda July. Allemaal boeken om naar uit te kijken, boeken om over te schrijven. Ik twijfel er niet aan dat deze auteurs het citaat van Barnes onderschrijven.
Opnieuw: romans staan midden in het leven. Ik weet zeker dat ik de komende twaalf maanden boeken zal lezen die vragen bij me zullen oproepen. De vraagtekens zwemmen nu reeds rond in mijn brein als vissen waarvan ik de naam en kleur nog niet ken. Toch veroorzaken ze al rimpelingen in mijn leven.
Mag literatuur relevant zijn?
Dat mag.
Voor de relevantie zorg je zelf. Door over literatuur te bloggen, te praten, te schrijven, te zingen. Vertel over de schone vissen die je uit je eigen netten haalt, laat hun spartelende lijven aan iedereen zien en gooi ze dan terug in de zee.
Literatuur is een grote troost. Vroeger dacht ik: literatuur is spannender en intenser en avontuurlijker dan de saaie realiteit. Nu weet ik beter: de werkelijkheid overtreft de literatuur duizend maal.
BeantwoordenVerwijderenMaar wat is dan prettig, nuttig, fantastisch, verrukkelijk aan een boek, een gedicht, een verhaal? De werkelijkheid, of een item hieruit, of verschillende fragmenten of aspecten van de werkelijkheid (hij die schrijft hoeft maar te kiezen uit de duizenden prikkels die op hem afkomen) worden geselecteerd, uitvergroot, geaccentueerd, ingekleurd, mooier of lelijker voorgesteld enz… Hij die leest ontdekt deze werkelijkheid, die een droom is of een nachtmerrie of een beeld of een tinteling van (schitterende of weerzinwekkende) schoonheid, goedheid, warmte. Hij ervaart een enorme spanning, zijn fantasie neemt een hoge vlucht… alles in hem komt in beweging: zintuigen, hersenen, bloedstromen, klierafscheidingen, de ganse lichamelijke chemie… zijn verstarring wordt abrupt opgegeven, hij voelt zich weer leven.
Want daarom bestaan boeken: om aan anderen (de schrijver richt zich tot anderen, de mensheid, de wereld) te vertellen over toestanden die lijken op wat zij zelf ervaren of hebben meegemaakt of willen meemaken: zo worden gevoelens en denkprocessen en communicatie gestimuleerd. Wat een interessante ervaring is, een avontuur van lichaam en geest. De fundamentele eenzaamheid van het individu = uitgegomd, tijdelijk misschien, maar daarom niet minder deugd doend,.
De lezer weet: ook iemand anders maakt dit mee (of toch een sprankel van wat hij leest is net echt!) en plots is het leven niet meer saai of triestig, de pijn wordt gedeeld of weg gebalsemd of afgemeten aan. En als het boek zo plezant is, zo verrukkelijk, zo veel toffer dan het echte leven, kan de lezer zich hiernaar richten en misschien benadert het echte leven dan het paradijs.
Daarom zeg ik: wie niet leest leeft niet, weet niet, voelt niet, denkt niet. Wie niet leest is geen mens.
zoen
yasmin
Knap gezegd! Dit is meer dan een reactie, het is een blogbericht om te (her)lezen.
Verwijderen