Charles Ducal - Over het gedicht As in de mond

Een paar weken geleden deelde ik een link naar een essay van Lucas Hirsch over engagement in de poëzie. Het gedicht As in de mond van Charles Ducal verscheen rond dezelfde tijd in De Morgen. De huidige Dichter des Vaderlands zei over de publicatie het volgende:

Het gedicht is geboren uit mijn verontwaardiging over wat Israël vandaag in Gaza uitricht. Het klaagt het misbruik aan door Israël van het joodse geloof en de joodse geschiedenis om kolonisering en terreur te legitimeren.

De reacties lieten niet op zich wachten, en waren, zoals te verwachten viel, uitgesproken positief of negatief. Marc Kregting publiceerde op dewereldmorgen.be een genuanceerder betoog. Hij zegt:

Het kost me moeite om sommige teksten rond de Ducal-affaire gelezen te krijgen, maar ik vind ze winst als positiebepaling. Of er altijd evenveel gelijk aan kleeft, zou ik niet durven beweren, zeker als dat gelijk dichotomisch is. Het feit dat kunst een rol wenst te spelen, telt voor mij zwaarder.

Poëzie die over de lippen gaat, wie kan daar iets tegen hebben? Ja maar, As in de mond is antisemitisch zeggen sommigen. Een verwijt dat Ducal in een essay op dewereldmorgen.be ontkracht.

Over het politieke standpunt dat Ducal inneemt is genoeg gebakkeleid. Over de kwaliteit van het gedicht wordt amper gesproken. Ik herlas het voor een derde of vierde keer naar aanleiding van dit blogbericht. Qua rijm, klank, enjambement, afbreking, ritme en beeldspraak valt er weinig tot niets op af te dingen. De letter O draagt het gedicht, tot aan het laatste woord toe.

Hoe zit het met de betekenis en de gelaagdheid van As in de mond? Dichter Chrétien Breukers zegt hierover in zijn schrijfboek Gedichten schrijven:

Betekenis is in poëzie niet zozeer doel (de dichter wil niet iets uitleggen of omschrijven) als wel middel: door betekenissen te scheppen wordt het gedicht meerkantig; en het houdt de aandacht van de lezer gemakkelijker vast.

Met andere woorden: Poëzie zonder betekenis en gelaagdheid kieper je best in de vuilnisbak. Toets ik As in de mond aan die regel af, dan is het geen geslaagd gedicht. Meerkantig is het allesbehalve. Ducal neemt het op voor de Palestijnen. Er is geen ruimte voor andere interpretaties. Een feit dat door de dichter zelf wordt bevestigd.

Wel meer geëngageerde gedichten krijgen het verwijt dat ze niet meerkantig zijn. Ik zie oeuvres opgedeeld worden in geëngageerde en niet-geëgageerde teksten. De meeste kwaliteit wordt in regel toegedicht aan proza of poëzie waarin de politieke standpunten niet (te) uitdrukkelijk in het voetlicht treden.

Is dat terecht? Moet een goed gedicht altijd meerkantig zijn?

Het essay Over het gedicht As in de mond van Charles Ducal lees je hier.