Berlijn met voetnoten - Oorlog 5

Begin juli trok ik voor acht dagen naar Berlijn. Tijdens de trip hield ik een logboek bij. Dat leverde 29 notities op. De voetnoten voegde ik later toe. Vandaag notitie 29.

Oorlog 5

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werden de kleuren in uw werk donkerder en de thema's zwaarder. De oorlogsjaren moeten voor u, een man van Joodse afkomst, een verschrikking zijn geweest. Ik ken Hitler enkel uit kranten, boeken, documentaires en films. Voor u was het nazisme en het antisemitisme een realiteit. (…) Op uw schilderijen uit die tijd tuimelen hanen, geiten en koeien over elkaar. Ik ben niet vies van een beestenboel, integendeel. Mijn poëzie is bij tijd en wijlen een ark van Noah. Wie ben ik om een ander zijn dieren te ontzeggen? Alleen gaat het er in uw dierentuin wel erg grimmig aan toe, vooral wanneer de opzichters van dienst bestaan uit vallende engelen, zwevende Christussen en vluchtende rabbijnen met Thora-rollen in de armen geklemd.

Fragment uit mijn brief aan de Franse schilder Marc Chagall.