zondag 26 januari 2014

De vrouw die de honden eten gaf

Kristien Hemmerechts, je houdt van haar of je vindt haar een irritante tante. Ze bestempelt zichzelf als een feministe en neemt geen blad voor de mond. Haar laatste boek, De vrouw die de honden eten gaf, doet veel stof opwaaien. Het hoofdpersonage is de meeste gehate vrouw van België, Michelle Martin. In het boek doopte Hemmerechts haar om tot Odette.

De voor- en tegenstanders van De vrouw die de honden eten gaf velden geen oordeel over de literaire kwaliteit van de roman, maar wel over het feit of zo'n boek mag worden geschreven. Advocaat Paul Quirynen liet in zijn opiniestuk op deredactie.be zijn ongenoegen blijken. Hij vindt het boek kwetsend voor de nabestaanden van de slachtoffers van Marc Dutroux.

Vind ik dat dit boek mocht geschreven worden? Ik heb een hekel aan taboes, dus mijn antwoord is: ja. Meer nog, ik vind het belangrijk dat over dit onderwerp wordt geschreven vanuit verschillende invalshoeken. Schrijf je non-fictie, dan baseer je je op een gedegen bronnenonderzoek. Schrijf je non-fictie, dan streef je naar waarachtigheid. Ik ga ervan uit dat het laatste ook de betrachting van Hemmerechts was.

De schrijfster beweert niet dat ze de waarheid over Martin heeft geschreven. Ze beeldt zich hooguit in wat ze zou gedacht kunnen hebben. Wat Hemmerechts publiceert is fictie. De vrouw die de honden eten gaf is even (on)echt als een aflevering van Thuis of Familie. Geef toe, dacht u nooit, bij het zien Martin in de rechtzaal: wat dreef die vrouw om kinderen te laten verhongeren, terwijl ze zelf kinderen had? Hemmerechts dacht juist hetzelfde en heeft daarover een boek geschreven.

Tegenstanders verzetten zich vooral tegen de mogelijkheid dat een lezer van het boek sympathie voor Martin zou kunnen krijgen. Nogmaals: De vrouw die de honden eten gaf is fictie. De sympathie die lezers voelen kan enkel uitgaan naar Odette, een personage dat gelijkenissen vertoont met Martin.

Zijn we bang om te begrijpen? Begrijpen en begrip zijn twee woorden die qua betekenis ogenschijnlijk dicht bij elkaar liggen, toch dekken ze een andere lading. Ik kan iemand begrijpen, maar dat betekent nog niet dat ik begrip kan opbrengen voor wat die persoon heeft gedaan. Een moord blijft een moord, wat de motivatie ook mag zijn. Op dat vlak treed ik Paul Quirynen bij wanneer hij zegt dat Martin kansen heeft gehad om hulp te zoeken, maar steeds heeft nagelaten dat te doen. Wat ze heeft gedaan is gruwelijk en geen enkel boek zal me van het tegendeel kunnen overtuigen.

Hemmerechts vertelt in een interview met Cobra dat ze niet gelooft dat Martin enkel een monster is. Ze wilde met Odette een vrouw neerzetten die meer is dan enkel een incarnatie van het kwade. Gedurfd, maar ook sensationeel. De uitgeverij gooide het boek op de markt met op de cover de blinkende tanden van een hond. En juist daar zit voor mij de barst in de oprechtheid van deze roman. Het boek dat Martin wil ont-monsteren, heeft zelf een monsterlijke cover. Iedereen wist heus wel dat dit boek ook zonder hondentanden in de media druk zou worden besproken. Waarom dan zo'n agressief beeld?

Hoewel ik besef dat de zaak Dutroux nog steeds een uiterst delicaat onderwerp is, heb ik me verbaasd over de mediastorm rond de release van De vrouw die de honden eten gaf. Dit boek moet vechten voor een recht van bestaan, terwijl Plastic Love van Paul Claes (met een pedofiel als hoofdpersonage) en Daar is hij weer van Timur Vermes (met Hitler als hoofdpersonage) veel minder de gemoederen bewegen.

Gaat het om tijd? Ligt het proces Dutroux nog te vers in het geheugen om er op deze manier over te schrijven en te lezen? De wonden zijn niet geheeld, ze bloeden nog alle dagen in ons collectief geheugen.

4 opmerkingen:

  1. het is een kunst om een boek te schrijven dat in de mediastorm terecht komt. wat daarbij helpt: een bv zijn en over een schandaalboek schrijven, en dan nog een een reputatie hebben van...

    van hemmerechts heb ik ooit een prachtige verhalenbunbdel gelezen: 's nachts. misschien ook andere dingen, maar ik herinner me alleen..... 's nachts.

    haar laatste boek ga ik niet lezen, in de morgen stond commentaar van een boekhandelaar: hij vond het slecht geschreven.

    lees op dit ogenblik gazdanov, voor een recensie. boeiend, boeiend...

    zoen yasmin


    ps: ben oemposjentig om jouw foto met delphine te zien...



    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Delphine is in aantocht.

      Las zelf ooit 'Wit zand' van Hemmerechts. Ging niet lang daarna zelf op vakantie naar die streek. Ze heeft in dat boek de sfeer van een verlopen Frans kuststadje goed 'gepakt' in taal.

      Verwijderen
  2. ik bedoel natuurlijk: over een schandaal schrijven...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Je fouten worden je (keer op keer) vergeven, dat spreekt vanzelf.

      Verwijderen