Paparazzi-feminisme (deel 1)

Feminisme, een onderwerp dat me de laatste tijd meer dan eens bezighoudt. Op sommige dagen noem ik mezelf een feminist van het mannelijke soort. Een artikel over vrouwenrechten op dewereldmorgen.be? Ik moet het lezen. Een programma over Femen op televisie? Ik moet het zien. Drie boeken van Simone de Beauvoir in de kringwinkel? Kopen die handel!

Een paar weken terug botste ik in een boekhandel op een exemplaar van How to be a woman van de Britse journaliste en feministe Caitlin Moran. In haar boek wijdt ze een hoofdstuk aan de it bag-obsessie van sommige vrouwen. Een it bag is een handtas van een duur merk. Moran geeft geen moer om Delvaux of Hermès, maar stelt zich, bij wijze van experiment, als doel om webwinkels te doorworstelen om een it bag te vinden die bij haar past. Haar zoektocht eindigt bij een goedkope winkeltas van een ontwerper wiens naam ik ben vergeten.

Hebben we niet allemaal af en toe een zwak voor een duur hebbeding? We laten ons graag brol aanpraten door de reclame, en het lijdt geen twijfel dat een billboard of een televisiespot clichés bevestigt en versterkt. Impliceert Moran dat een vrouw die een it bag koopt een on-feministische handeling stelt? Wil ze mijn ogen openen voor een mode-industrie waarin vrouwen slanke, gladde poppen moeten zijn die dienen als kapstok voor juwelen, tassen, riemen of kleding?

Dat punt is al vaker en beter gemaakt. Een goed voorbeeld is de website Advanced Style. Ari Seth Cohen ontkracht met zijn blog het cliché dat mode enkel mag worden gedragen door jonge mensen met een strak lijf. In de straten van New York fotografeert hij modieuze oudere mannen en vrouwen. Zijn ongenoegen uit zich niet in een passief gezeur. Zijn foto's zorgen ervoor dat we anders naar ouderen gaan kijken.

Het bevestigen en versterken van clichés gebeurt soms door iets of iemand die zich voordoet zoals een vriend. Bladen met een hoofdzakelijk vrouwelijk lezerspubliek bezorgen de feministische zaak veel schade. Ze maken van iedere vrouw een Stepford wife die moeiteloos baan, gezin en hobby's (koken, tuinieren en winkelen) combineert. Lukt het een vrouw niet om alle ballen zoals een jongleur in de lucht te houden, dan schrijft ze een brief over haar probleem naar de redactie. Een week later voorziet een deskundige haar in het blad van een antwoord dat ervoor moet zorgen dat ze snel weer een Stepford wife wordt.

Ik erger me blauw aan de manier waarop mannen en vrouwen worden afgeschild als wezens van een andere planeet, respectievelijk Mars en Venus. Bladen hebben enkel baat bij het benadrukken van verschillen. Waarmee vul je anders het papier van zo'n boekje? Er bestaat niets leukers dan lezen over de problemen van een ander, zoals een ruzie tussen Miet en Piet over de opvoeding van de kinderen. Is dat dan altijd een probleem? Over sommige dingen verschillen partners nu eenmaal van mening. Dat heeft vaak weinig te maken met een discussie tussen mannen en vrouwen, maar wel met een meningsverschil tussen twee mensen.

Ik had verwacht dat Caitlin Moran boven dat oppervlakkige gezwets zou staan. Misschien las ik in How to be a woman een fragment dat niet representatief is voor de rest van haar werk? Het boek bevat hopelijk hoofdstukken waarin ze bij- van hoofdzaak scheidt en geen oude koeien uit de sloot haalt. Ik twijfel er niet aan dat haar aanstekelijke en vlot leesbare taal zich ook leent voor onderwerpen zoals de loonkloof of vrouwenmishandeling in derdewereldlanden. Ik koester hogere verwachtingen voor het werk van Simone de Beauvoir. Ik vermoed dat haar teksten nog steeds relevant zijn, misschien zelfs relevanter dan die van Moran. Je zou dat een vooroordeel kunnen noemen, ik noem het intuïtie.

Lees ook deel 2.