zondag 10 november 2013

Boeken zijn (niet) belangrijk! (deel 2)

Deel 1 lees je hier.

Tegenwoordig kan ik Sjisjkins woorden vanaf een afstand bekijken. Uiteindelijk verdedigt hij hetzelfde als ik doe met mijn blog. We vinden het belangrijk dat er werd, wordt en zal worden geschreven en gelezen.
Ik schaam me niet langer voor de onderwerpen die in mijn verhalen aan bod komen. Ook romans die niet over oorlog, honger of armoede gaan, zijn het waard te worden geschreven. Een schrijver kan van de saaiste dag uit een mensenleven literatuur maken.

Ambitie, af en toe heeft een mens goesting om dat te hebben. Ik ging T.S. Eliot achterna en schreef een gedicht over de de oorlog in Afghanistan. Het heette A&E (dieprood) en ik dacht dat het goed en diepgaand was.
Mijn toenmalige poëziedocent op de SchrijversAcademie maakte mijn oorlogspoëzie met de grond gelijk. Hij zei dat de ergste dingen meestal niet het beste uit de verf komen door ze bij naam te noemen (wat ik wel had gedaan). Hij raadde me aan In Flanders fields van John McCrae te lezen. De dichter/soldaat gebruikte het beeld van een klaprozenveld om te tonen hoeveel slachtoffers de Eerste Wereldoorlog maakte.

In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below

In het gedicht van McCrae komen de woorden guns en dead één keer voor. Voor de rest overheersen de rode bloemen die wuivend in de wind het leed van de oorlog visueel maken.

Woorden en boeken worden zelden als de aanstokers van een revolutie gezien. De media brengen liever mensen op de barricade in beeld of bommen die ontploffen. Toch geloof ik dat elk boek een steen legt voor een revolutie, een zachte revolutie. Een lezer opent zijn hoofd voor een andere wereld dan de zijne. Lezen is een sloopkogel om vooroordelen te lijf te gaan. Dat gebeurt niet op één dag met één boek, maar door jarenlang verschillende auteurs en uiteenlopende genres te lezen.

Er wordt nog nooit zo druk gecommuniceerd (en geluld) via sms, Twitter en Facebook. De invloed van woorden die via sociale media worden verspreid, reikt ver. Denk aan de Arabische Lente. Je kunt neerkijken op die nieuwe communicatiemiddelen. Je kunt ze als de oorzaak van taalverarming beschouwen. Die bewering vindt alvast geen bijval in de artikelenreeks over taal in de Standaard der Letteren. Taal verandert voortdurend. Je kunt dat betreuren, maar dat het gebeurt is een feit.

Waarom bekijken we de nieuwe media niet als de motor onder de kap van nieuwe literaire genres? Sms-wedstrijden zijn al langer een feit. Op Facebook bestaat onder andere een pagina over stiftdichten. Zet alle tweets van iemand onder elkaar, en je hebt een tweetgedicht. Troep en kwaliteit vind je zowel online als op papier. Stop met zeuren en geniet van de virtuele poëzie.

9 opmerkingen:

  1. Dag Ward,

    tweetgedichten en taalverarming ... volgens een van jouw favoriete auteurs zijn we gewoon aan het muteren. Zijn in boek verschenen essay-reeks tintelt en twittert al weken onder mijn huid; triggert en intrigeert mijn denken over cultuur en is kortom 'gefundenes fressen' voor een blogger als jij ... al heb je 'De Barbaren' van Alessandro Baricco intussen misschien al gelezen? Zoniet: tweet hem op je kerstlijstje!

    Schrijfgroet
    Chris

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hey Chris,

      De Barbaren heb ik in het voorjaar gekocht, maar ligt voorlopig nog ongelezen in mijn boekenkast. Ik vermoed dat het niet lang zal duren voor ik eraan begin. Ik heb Jannah Loontjes uitgelezen, ben nu bezig in Michael Foley en daarna wordt het Erwin Mortier of Alessandro Baricco. Als het zover is, kruis je zeker een quote of twee, drie op dit blog.

      Groeten,

      Ward

      Verwijderen
  2. gaat het uiteindelijk niet simpelweg om kwaliteit? of, definitie van kwaliteit? (taalverarming bestaat, niet?) het medium maakt mij vrij weinig uit, facebook en twitter brengen me verhalen die ik anders nooit had gevonden.. toch lees ik nog altijd liever van papier dan van scherm. maar dat is een geheel andere discussie.

    Baricco's Barbaren staat ook op mijn verlanglijst, ik kijk uit naar zijn verhaal over mutatie..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dag Kim,

      Kwaliteit is inderdaad het woord, en dat kun je overal vinden. Internet is de plek om nieuwe dingen (muziek, literatuur, etc) te leren kennen. Sinds ik een verbinding heb, vinden veel van mijn aankopen hun oorsprong in iets wat ik online voor het eerst las, zag of hoorde.

      Onlangs had ik met iemand een gesprek over o.a. het lezen via een iPad of e-reader. Die persoon zei dat onze generatie (daarmee doelde ze op mensen voor wie laptops op school geen vanzelfsprekendheid waren) op dat vlak een overgangsgeneratie is. Het is voor ons dat ze een blader-geluidje hebben uitgevonden als we een digitaal boek lezen. Dat geluidje helpt ons om de overstap van echt papier naar digitaal papier te maken. Een volgende generatie zou hier geen boodschap meer aan hebben.

      Groeten,

      Ward

      Verwijderen
  3. De definitie van kwaliteit muteert - althans volgens Baricco - samen met ons (en ons multi-taskende gebruik van de verschillende media). In essentie doelt hij erop dat we betekenis en waarde niet langer 'in de diepte' zullen zoeken (bv. door de inspanning van een tijdrovende, diepgaande studie), maar ze snel bewegend langs de oppervlakte (bv. van boek naar tablet via blog over website langs youtube op onze smartphone) zélf zullen gaan samenstellen tot een nieuwe soort kwaliteit.
    En ja, ook ik lees liever van papier al nodigen de mogelijkheden van mijn iPad-mini me wel sneller uit tot het daadwerkelijk maken van notities en markeringen. Maar ook dat is waarschijnlijk een andere discussie ... over luiheid om tijdens het lezen een potlood te moeten gaan zoeken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Gewone, papieren boeken geven je geen kans om weg te lopen, af te wijken, door te klikken, in tegenstelling tot online lezen. Je eindigt online altijd op een andere plek dan waar je bent begonnen of waar je van plan was naartoe te gaan. Dat is de schoonheid van surfen, maar ook de merde. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt wat Baricco zegt: we lezen veel en oppervlakkig. Kunnen we dan nog spreken van iets wat muteert? Volgens mij is die specifieke mutatie een feit.

      Verwijderen
    2. Volgens mij zijn wij de eerder door jou vernoemde overgangsgeneratie. De mutatie is dus nog onvoltooid. Pas als we bovenstaande gesprekken (over papier of scherm) niet langer voeren, het bladergeluidje niet meer dan een staartbeentje wordt en we niet langer geloven in de souvereine kwaliteit van 'de diepte', denk ik dat we het een feit mogen noemen (en zijn we bijgevolg niet langer onze eigen barbaren).

      Verwijderen
    3. Hey Chris,

      Ik moet dringend Baricco lezen, wil weten hoe hij die barbaren precies definieert.

      Heb je ooit Sarah's Barbaren gevolgd? Naar aanleiding van het boek van Baricco maakte ze deze reeks voor de vpro. Je kunt de afleveringen online bekijken: http://www.uitzendinggemist.nl/programmas/4097-sarah-s-barbaren

      Zij belicht in elke aflevering een kunstenaar die hoge en lage cultuur met elkaar verbindt.

      Verwijderen
  4. eigenlijk krijg ik het er een beetje koud van: 'Pas als we bovenstaande gesprekken (over papier of scherm) niet langer voeren, het bladergeluidje niet meer dan een staartbeentje wordt en we niet langer geloven in de souvereine kwaliteit van 'de diepte', denk ik dat we het een feit mogen noemen (en zijn we bijgevolg niet langer onze eigen barbaren)'.

    oeps! soms ben ik blij dat ik al een oude dame ben. en zoals josse zeg ik foert!

    BeantwoordenVerwijderen