Berlijn met voetnoten - Oorlog 3

Begin juli trok ik voor acht dagen naar Berlijn. Tijdens de trip hield ik een logboek bij. Dat leverde 29 notities op. De voetnoten voegde ik later toe. Vandaag notitie 15.

Oorlog 3

‘I’m sorry,’ zeggen achtereenvolgens Tony Blair, Condoleezza Rice, Donald Rumsfeld, George W. Bush en Dick Cheney. ‘I’m so so sorry. All those people. All those people!’ Ze zitten op de grond van een cel en dragen een grijs gevangenistenue.

Ik bevind me in de kelder van Kunst-Werke, een museum voor hedendaagse kunst, en kijk naar de video-installatie Crying Games van de Amerikaanse kunstenaar Josh Kline. De ruimte heeft geen ramen, het plafond is laag en de verf bladdert van de muren. Ik zit op een roestkleurige rechthoek die dienst doet als bank. Mijn voeten zakken weg in het zand op de vloer. Ik heb het warm, begin te zweten. Dit lijkt wel een isoleercel in de woestijn.

Natuurlijk krijg ik niet de echte Blair of Bush te zien op het scherm dat tegen de muur hangt, maar wel acteurs die voor de gelegenheid in hun huid zijn gekropen. Via open-source face-substitution heeft Kline hun gezichten vervangen door de echte koppen van de politici die het buitenlandse beleid van de jaren 2000 hebben bepaald. 

Verontschuldigingen van Bush? Hier? Nu? Iedereen die naast me komt zitten reageert op dezelfde manier als ik: ze lachen. Dat rijtje politici dat zich zoveel jaren na datum, zoveel slachtoffers later doodleuk komt verontschuldigen … Het is ongepast. Het is belachelijk.

Welgemeende excuses, voor velen is dat wel het minste wat de echte Rice en co zouden moeten uitspreken. Al was het maar omdat ze dan de confrontatie moeten aangaan met de shit die ze hebben veroorzaakt en achtergelaten. Crying Games doet me echter beseffen dat zoiets – verre van – genoeg zou zijn. Als deze wereldleiders ooit tot excuses zouden komen, is het nog maar de vraag hoe oprecht hun boodschap zou klinken als het oor en vooral het oog van de media meeluistert en –kijkt. 

Zou Rumsfeld ooit, voor de badkamerspiegel net voor het slapengaan, zeggen: ‘All those people. All those people!’. Ik wens het hem toe.